Laparoskopiýa, garyn boşlugynyň ýa-da çanaklygyň içki organlaryna anyklaýyş ýa-da hirurgiki gatyşma. Laparoskopiýa häzirki zaman hirurgiki usul bolup, onda hirurgiýa tebigy açyklyklar ýa-da uly deri kesikleri arkaly däl-de, eýsem ownuk (köplenç 0,5-1,5 sm) deşikler arkaly amala aşyrylýar, adaty operasiýa bolsa uly kesikleri talap edýär we şeýlelik bilen uly yzlary galdyrýar. Deşmek üçin garyn diwary deşilen trokar ulanylýar we diametri 0,2-1.0 sm bolan turba inçe optiki enjam (laparoskop) salynýar.
Laparoskopiýa üçin esasy gural laparoskopdyr - diametri 5-10 mm (mikro laparoskopiýa üçin 2 mm) çylşyrymly linza ulgamy we ýagtylyk gollanmasy bolan demir turba. Linza şekili obýektiwden göz aýagyna geçirýär we ýagtylyk gollanmasy ýagty şöhläni yşyklandyryjydan garyn boşlugyna gönükdirýär. Laparoskopiki linza gönüden-göni seredip bilersiňiz - bu onlarça ýyl bäri amala aşyryldy, ýöne soňky üç onýyllykda laparoskopik linza birikdirilen kiçijik endoskopik kameralaryň (häzirki agramy 50-150 gram) peýda bolmagy bilen, operasiýa otagynyň ähli işgärleri monitordaky ähli işleriň gidişini görüp bilerler. Diagnoz we käbir ýönekeý amallar ýerli anesteziýa astynda, laparoskopiki amallaryň köpüsi umumy nägilelik astynda geçirilýär.
“Laparoskopiki operasiýa” diýen zat ýok. Laparoskopiýa hirurgiki organlara girmegiň usullaryndan biridir. Durmuşa geçirmegiň usulyna garamazdan, hirurgiki amalyň häsiýeti üýtgemeýär. Bu adalgalar “çäk” kök sözüniň kömegi bilen emele gelýär (grek dilinden görýärin), usulyň adynyň birinji ýarymynda organ ýa-da boşluk dolandyrylýar ýa-da barlanýar.
Laparoskopiýa endoskopiýanyň dürli görnüşlerinden biridir we endoskopiýa laparoskopiýa, torakoskopiki barlag, histeroskopiýa, sistoskopiýa, artroskopiýa we ş.m. girýär.
Torakoskopiýa - döşüň gatyşmagy;
Nefroskopiýa - böwreklere interwensiýa we operasiýa;
Sistoskopiýa - öt haltadaky operasiýa;
Gisteroskopiýa - ýatgyda hirurgiki gatyşma;
Gastroskopiýa - aşgazanda operasiýa.
Adyna “fibro” prefiksi goşulsa, bu amalyň çeýe endoskop arkaly ýerine ýetirilýändigini aňladýar, mysal üçin süýümli histeroskopiýa çeýe endoskop arkaly ýatgynyň barlagydyr.
Laparoskopiki hirurgiýanyň usuly, hirurgiýanyň görnüşine we lukmançylyk edarasyna baglylykda birneme üýtgeýär. Näsaglar adaty operasiýa ýaly ideg almaga taýyn. Ilki bilen, palatadaky näsaglara agyryny azaltmak we netijeliligini ýokarlandyrmak üçin dermanlar sanjym edilýär. Bu amallara “operasiýadan öňki dolandyryş” diýilýär. Soňra hassany nosilkadaky operasiýa otagyna äkidýärler.
Dermanlara, erginlere, anesteziklere we agyryny aýyryjylara infuziýa bermek üçin näsagyň kub damaryna ýumşak plastmassa kateter goýulýar. Näsagyň ýüzüne rezin ýa-da silikon maska dakylýar we maska arkaly dem alyş garyndysy üpjün edilýär.
Birnäçe sekuntdan soň näsag uklap galýar we anesteziolog intubasiýa edýär - howa ýoluna gysylan plastmassa turbany salýar, howa ýoluny çişirýär we berkitýär. Operasiýa wagtynda näsag öýkeniň gözegçiligini emeli alýar.
Laparoskopiýa üçin garyn boşlugy gaz bilen doldurylýar - köplenç bu maksat üçin kömürturşy gazy ulanylýar. Garyn diwaryny organlaryň üstündäki gümmez görnüşine çykarmak we agzalara gowy görünmek we girmek üçin gaz sanjylýar. Kömekçiler we hirurglar açyk operasiýa geçmek üçin näsagyň tutuş garnyny antiseptik çözgütler bilen bejerdiler we anesteziologyň buýrugy bilen göbekden uzyn Veress iňňesini goýdular. Garyn gysylmagy wagtynda esasy içki organlara bolup biljek zyýany azaltmak üçin bahar ýüklenen ýadro bilen döredildi. Birnäçe synagyň kömegi bilen iňňäniň hakykatdanam garyn boşlugynda bardygyny tassyklandan soň, siňdirijiniň şlangy iňňe dakylýar. Bu çylşyrymly elektronika, boşluga kömürturşy gazyny bermäge mümkinçilik berýär we içindäki basyşy 1 mmHg takyklygy bilen awtomatiki saklaýar.
Boşlukdaky gaz basyşy 10-16 mmHg-a ýetenden soň (hirurgyň islegine görä), Veress iňňesi aýrylýar we göbekden ilkinji trokar goýulýar - üçburçluk ýa-da örtülen zond goýulýan demir ýa-da plastmassa turba. Diwary deşenden soň, stil aýrylýar we kanula (turba) arkaly endoskopa we laparoskopa salynýar. Laparoskop, çylşyrymly obýektiw ulgamy we ýagtylyk gollanmasy bolan diametri 10, 5 ýa-da 2 mm (mikro laparoskop ulanyp) metal turbadyr. Agramy 50-100 grama barabar miniatýur kameralar we güýçli halogen ýa-da ksenon ýagtylyk çeşmeleri (yşyklandyryjylar) bilen, ähli operasiýa topary monitoryň ekranynda işiň gidişine syn edip biler.
Laparoskop girizilenden soň, garyn boşlugyny barlaň we wizual gözegçilik astynda ýene 2-4 sany trokar goýuň. Trokar girizmegiň nokady, işleýän organa we gatyşmagyň görnüşine baglydyr - holesistektomiýada, trokar gymmat bahaly aşgazanyň ýokarky garnyna, ginekologiki hirurgiýada - aşgazanyň aşagynda goýulýar.
Uzynlygy 30-40 sm we diametri 2-12 mm bolan gurallar adaty hirurgiki usullar ýaly amallary ýerine ýetirip biler. Tutulmak, gapdaldan alnyp gaçylmak, organyň klipleri bilen tutulmagy, bölünip aýrylmagy, endoskopik gaýçy we elektrohirurgiýa gurallary arkaly organyň daş-töweregi dokumalardan bölünmegi we bölünmegi, ownuk damarlaryň gan akmagy bilen baglanyşykly togtadylmagy. Garynlaşma - beloklar ýokary ýygylykly üýtgeýän tokyň täsiri astynda bukulýar, şonuň üçin gan damarynyň lýumeni ýapylýar. Uly gämilerden gan akmagy (titanyň kliplerini ulanyp), tikiş materiallary bilen daňmak we endoskopik ştapel bilen tikmek arkaly saklap bolýar.
Endoskopiki hirurgiýada endoskopiki ştapeller gaty möhüm rol oýnaýar - bu adaty däl ýaly bolup biler, ýöne skalpeliň ýerine hirurg iňňe saklaýjyny has uzak saklaýar - Dikmek, tikmek we daňmak prosesi dokumalaryň bölünmeginden has köp wagt alýar. Tejribeli hirurg minutda takmynan 60 howpsuzlyk düwmesini ýa-da sekuntda bir düwün baglap biler. Bu aralykda, endoskopiki hirurgiýada hirurgyň elleri daňmak has kyn bolan inçe gurallar bilen çalşyrylýar. Şeýlelikde, mysal üçin, icsewropa lukmanlar we hirurglar birleşigi standart kesgitledi - 40 sekuntda üç düwün baglaň. Şeýlelik bilen bu endoskopiki çäreleriň gerimini giňeltmekde möhüm rol oýnan rewolýusiýa täzelikidi. Hirurglar eliň bir hereketi bilen içerki içege anastomozlaryny ýerine ýetirip bilerler, uzyn we kämahal el bilen endoskopiki tikişiň ýerine içege, tikiş gan damarlaryny we ş.m. möhür bilen geçip bilerler. Islendik hirurgiki operasiýany ştapeliň kömegi bilen endoskopiki hirurgiki çemeleşme arkaly amala aşyrmak mümkin boldy.